In de blogreeks ‘de IE-rechtelijke bescherming van …’ lichten we toe op welke manier het intellectuele eigendomsrecht bescherming kan bieden aan een specifiek product of een bepaalde dienst.
It’s the most wonderful time of the year. Het is weer de tijd van het jaar waarin overal om ons heen de kerstlichtjes branden, de kerstkaarten op de deurmat vallen en de kerstmuziek in elke winkel aanstaat. Zonder dat we ons hier misschien bewust van zijn, speelt het intellectuele eigendomsrecht een grote rol in al deze kersttradities. Een goed moment om eens stil te staan bij de manieren waarop kerst beschermd wordt door het intellectuele eigendomsrecht.
Auteursrecht
Het auteursrecht speelt bij uitstek een grote rol tijdens kerst. Veel van de kerstliedjes en kerstfilms worden beschermd door het auteursrecht. Denk aan klassiekers zoals White Christmas, All I want for Christmas of Home Alone. Deze nummers en films zijn immers het resultaat van creatieve keuzes. Deze rechten komen toe aan onder andere de componisten en de tekstschrijvers. De zangers en acteurs beschikken niet over auteursrechten, maar over de daarmee verwante zogenaamde ‘naburige rechten’.
De meer traditionele liedjes en verhalen, zoals Stille Nacht en A Christmas Carol, worden in sommige gevallen niet meer beschermd door het auteursrecht. Het auteursrecht biedt namelijk maar voor een bepaalde periode bescherming. In Nederland is deze beschermingsduur 70 jaar na de 1 januari volgend op de dood van de maker van het werk.
Niet alleen bij kerstliedjes en –films speelt het auteursrecht een rol. Ook kerstkaarten en kerstversiering kunnen door het auteursrecht beschermd worden. Belangrijk is daarvoor wel dat zij voldoen aan de auteursrechtelijke toets, namelijk dat ze een eigen origineel karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen. Daarnaast mag de versiering niet uitsluitend technisch bepaald zijn en worden gangbare (banale en triviale) keuzes ook uitgesloten van bescherming door het auteursrecht. Dat het in het geval van kerstversiering soms lastig kan zijn om aan deze toets te voldoen, blijkt onder andere uit een uitspraak van de rechtbank Amsterdam. De rechtbank kwam tot het oordeel dat de keuze voor een zwarte, metalen ster en kerstboom met ledverlichting te banaal en triviaal was, waardoor deze producten niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking konden komen.
Modellenrecht
Het modellenrecht kan net als het auteursrecht bescherming bieden aan de vormgeving van kerstversiering. Daarvoor is vereist dat de versiering een eigen karakter heeft en nieuw is ten opzichte van de reeds bestaande kerstversiering. Waar de kerstster en de kerstboom in de hierboven genoemde zaak volgens de rechtbank Amsterdam niet origineel genoeg waren voor auteursrechtelijke bescherming, voldeden ze volgens de rechtbank Den Haag wel aan de modelrechtelijke toets. Daardoor genoot deze kerstversiering wel bescherming op basis van het modellenrecht.
Merkenrecht
Ook het merkenrecht speelt een rol tijdens de kerstperiode. In aanvulling op de auteursrechtelijke bescherming die de meeste kerstfilms, -liedjes en -verhalen genieten, zijn veel van deze titels ook als woordmerk ingeschreven. Denk bijvoorbeeld aan ‘HOW THE GRINCH STOLE CHRISTMAS’ en ‘RUDOLPH THE RED-NOSED REINDEER’. Op deze manier kan voorkomen worden dat andere partijen deze titels kunnen gebruiken voor dezelfde of soortgelijke producten en diensten als die waar de merken voor zijn ingeschreven. Zo is het bijvoorbeeld niet toegestaan om een knuffelrendier te verkopen onder de naam ‘Rudolph the red-nosed reindeer’. Naast woordmerken zijn er ook veel beeldmerken met onder andere de kerstman geregistreerd.
Octrooirecht
Lichtgevende foute kerstruien, kerstbalsorteermachines, een brandblussend cadeau voor onder de droge kerstboom en bewegende kerstmutsen. Dit is slechts een selectie van de kerstuitvindingen die door het octrooirecht worden beschermd. De kerstperiode leent zich bij uitstek voor het bedenken van nieuwe uitvinden die door het octrooirecht beschermd kunnen worden. Door octrooien aan te vragen op deze innovaties, kunnen fabrikanten gedurende een periode van 20 jaar voorkomen dat hun uitvinding door iedereen toegepast kan worden.
Kwekersrecht
Een minder bekend intellectueel eigendomsrecht speelt tijdens de kerstperiode ook een belangrijke rol: het zogenaamde kwekersrecht. Nieuwe rassen voor kerstbomen, kerststerren of mossen kunnen namelijk door het kwekersrecht beschermd worden, mits ze aan de daarvoor gestelde voorwaarden voldoen. Het kwekersrecht biedt 25 jaar bescherming voor nieuwe plantenrassen. Gedurende deze periode beschikt een kweker over een alleenrecht om de betreffende plant te telen en op de markt te brengen.
Season’s greetings
Kortom, of je nu geniet van klassieke kerstliedjes, nieuwe kerstproducten koopt of kijkt naar je favoriete kerstfilm, ook tijdens de kerstdagen wordt je omgeven door verschillende vormen van intellectuele eigendom.
Wij wensen u fijne feestdagen en een creatief en innovatief 2025!
Neem contact op