Onlangs boog de rechter zich over de vraag of de Carlito Wood, de ‘pretzel’ stoel van 4Udesigned (rechts op de afbeelding) inbreuk maakt op de Jim stoel of niet. De originele Jim stoel (links op de afbeelding) is een ‘pretzel’ design stoel van Diwar c.s. Mogelijk komt deze Jim stoel bekend voor omdat deze toebehoort tot het meubilair van het TV-programma De Wereld Draait Door. Hoewel de stoelen op het eerste gezicht een gelijkenis vertonen, was dat volgens het Gerechtshof Amsterdam niet voldoende voor inbreuk. Hoe kwam het hof tot dit oordeel?
De procedure
De rechtbank Haarlem had eerder al bepaald dat Diwar c.s. niet op kon treden tegen de verhandeling van de Carlito Wood. Diwar c.s. is vervolgens in hoger beroep gegaan. In hoger beroep voert Diwar c.s. opnieuw aan dat de stoel Carlito Wood auteursrechtinbreuk maakt op de Jim stoel en dat er bovendien sprake is van slaafse nabootsing.
Auteursrecht: onderzoek naar de totaalindrukken
Om te beoordelen of er sprake is van inbreuk, moet worden vastgesteld of de stoel van 4Udesigned dezelfde totaalindruk wekt. Daarbij beoordeelt de rechter in hoeverre de betreffende creaties een gelijkenis vertonen. Voor deze vergelijking zijn de zogenaamde ‘auteursrechtelijk beschermde trekken’ van belang. Met andere woorden: de rechter toetst de karakteristieken van een creatie, die niet al in oudere werken voorkomen en niet technisch zijn bepaald. Daarin geldt het uitgangspunt dat hoe meer ‘eigen’ het werk is, des te grotere beschermingsomvang de betreffende creatie bezit. Bij producten met een gebruiksfunctie zijn sommige elementen uitgesloten van de vergelijking. Ten aanzien van een stoel is er bijvoorbeeld een aantal kernwoorden waaraan ‘het idee’ stoel moet voldoen. Te denken valt aan de poten, het zitvlak en een rugleuning. Binnen deze marges moet de maker creatief zijn.
Ten aanzien van de Jim stoel zijn dit onder andere de vormgeving van de kuip en de glimmende stoelpoten. Het hof heeft deze karakteristieken (in staande positie) vergeleken met die van de Carlito Wood stoel. Op grond van met name het verschil in de stoelpoten is het tot de conclusie gekomen dat de totaalindrukken tussen de betreffende stoelen dusdanig verschillen dat niet van inbreuk kan worden gesproken. Dit vanwege het feit dat de houten poten van de Carlito Wood een Scandinavische stijl uitdragen en de glimmende poten van Jim daarentegen een boegbeeld van Italiaans design uit de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn.
Dit alles maakt dat 4Udesigned door het verkopen van de Carlito Wood geen inbreuk maakt en daarom is Diwar c.s. in dit geval auteursrechtelijke uitgespeeld.
Slaafse nabootsing: eigen plaats op de markt
Naast het auteursrecht doet Diwar c.s. ook een beroep op de slaafse nabootsing. Dit leerstuk valt onder het algemene verbintenissenrecht en niet onder het intellectuele eigendomsrecht. Immers, de Jim stoel wordt volgens het hof in ieder geval niet beschermd door het auteursrecht. Op grond van de slaafse nabootsing kan het nabootsen van andermans signatuur in sommige gevallen onrechtmatig zijn. Hierdoor kan het inroepen van dit leerstuk een geschikte, additionele strategie zijn voor het beslechten van dit soort geschillen. Echter, een geslaagd beroep op de slaafse nabootsing is onderworpen aan een aantal vereisten. Te denken valt aan een zeker onderscheidend vermogen en een plaats op de markt van het betreffende product. Dat wil zeggen dat de stoel afwijkt van andere stoelen op de markt. Ten aanzien van de Jim stoel is het Diwar c.s. niet gelukt om het hof hiervan te overtuigen. 4Udesigned had namelijk afbeeldingen overgelegd van vergelijkbare stoelen die ouder zijn dan de Jim stoel, waaronder de Pretzel chair uit de jaren ‘50.
Lees hier de uitspraak.
Conclusie
De glimmende designpoten zijn dus ook in hoger beroep onder de Jim stoel weggezaagd. Zelfs de wetenschap dat de Jim stoel toebehoort tot het meubilair van de Nederlandse kaskraker DWDD kon niet tot een andere uitkomst leiden.
Meer weten over de bescherming van design en meubels?
Neem dan contact op met onze IE-specialisten.
Neem contact op