ESG en de CSRD; wie, wat, wanneer

Recente ontwikkelingen in de Nederlandse en Europese regelgeving geven blijk van groeiende aandacht voor duurzaamheid en de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen.  Onderdeel van deze ontwikkeling is de behoefte van zowel overheidsorganen als stakeholders van ondernemingen om dergelijke niet-direct financiële thema’s onderdeel te maken van de verplichte verslaglegging van bedrijven. Rapportages over deze thema’s kunnen bij voorbeeld van belang zijn indien een onderneming beleggers of financiering aan wil trekken. Met het groeiende belang van deze waarden neemt uiteraard ook de regelgeving hieromtrent toe. ESG, dat voor Environmental, Social and Governance staat, biedt bedrijven een rapportagekader op deze terreinen. Maar wat houdt dit nu eigenlijk in, welke regels gelden er en voor wie?

ESG

Stakeholders kijken met een steeds kritischere blik naar de duurzame, maatschappelijk en bestuurlijke waarden van bedrijven. Omdat zij hun beslissingen steeds meer op deze zogenaamde ESG-waarden baseren, is er behoefte aan betrouwbare en controleerbare informatie. Om aan die behoefte te voldoen is er steeds meer regelgeving (op komst) die de rapportageverplichtingen ten aanzien van de Environmental, Social en Governance waarden omschrijft en verduidelijkt. In het kort houden de ESG-waarden het volgende in:

• Environmental; Dit verwijst naar de milieu-impact, waaronder de effecten op klimaatverandering, de uitstoot van broeikasgassen en andere vormen van vervuiling, verlies van biodiversiteit en energie-efficiëntie. Hieronder valt ook de weerbaarheid en toekomstbestendigheid tegen de gevolgen en effecten daarvan.
• Social; Deze waarde verwijst naar de sociale omstandigheden en invloeden. Onderdeel hiervan is de veiligheid en gezondheid van werknemers en andere stakeholders die direct of indirect betrokken zijn bij, of worden geraakt door de onderneming.
• Governance; Dit ziet op de wijze waarop een onderneming wordt bestuurd en hoe de besluitvorming plaatsvindt. Belangrijke thema’s zijn bijvoorbeeld het voorkomen en tegengaan van corruptie, het waarborgen van privacy en transparantie omtrent vergoedingen van bestuurders.

Er zijn veel verschillende rapportagestandaarden opgenomen in allerhande regelgeving. Er is sprake van een gefragmenteerd beeld en geen volledig afgebakend universeel beleid. Het kan daarom moeilijk zijn om te bepalen in welke vorm de ESG-rapportage gedaan dient te worden en wat hier allemaal in opgenomen moet worden. In deze blog wordt de huidige stand van zaken uiteengezet door in te gaan op de nieuwste ontwikkeling op het gebied van ESG: de nieuwe Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).

CSRD en rapportageplicht

De CSRD zal de NFRD (de huidige EU-richtlijn met betrekking tot de rapportage van niet-financiële informatie geldend voor een kleine groep grote bedrijven) vervangen. Kortgezegd verplicht de CSRD ‘grote bedrijven’ om vanaf financieel jaar 2024 niet-financiële prestaties te rapporteren en te controleren. De rapportageplicht uit de CSRD gaat uit van de European Sustainability Reporting Standards (ESRS). In het kort is rapportage vereist met betrekking tot: het bedrijfsmodel, -beleid en -strategie (inclusief de veerkracht en mogelijkheden van de onderneming op het gebied van duurzaamheidskwesties alsmede de uitvoering daarvan), de door de onderneming vastgestelde tijdgebonden duurzaamheidsdoelstellingen en de rol van de bestuurs-, leidinggevende en toezichthoudende organen op het gebied van duurzaamheid. De ESG-rapportage moet worden  opgenomen in het directieverslag en uitgebracht via elektronische weg.

Inwerkingtreding en toepassingsbereik

De CSRD is op 5 januari 2023 in werking getreden. Lidstaten hebben 18 maanden de tijd de richtlijn in de nationale wetgeving te implementeren. De CSRD is in eerste instantie enkel op een selecte groep grote ondernemingen van toepassing. Onder grote ondernemingen vallen bedrijven die voldoen aan twee van de drie volgende criteria:

1. 250 medewerkers of meer;
2. een jaaromzet boven de EUR 40 miljoen;
3. een balanstotaal van meer dan EUR 20 miljoen.

Vanaf boekjaar 2024 zullen de rapportagestandaarden enkel gelden voor grote ondernemingen die Organisaties van Openbaar Belang (OOB’s) zijn en die meer dan 500 medewerkers hebben. Vanaf boekjaar 2025 zullen ook de overige grote ondernemingen aan de beurt zijn. Vanaf 2026 gelden de rapportagestandaarden voor alle kleine en middelgrote ondernemingen die OOB’s of beursgenoteerd zijn, alsmede voor kleine en niet-complexe kredietinstellingen en (her)verzekeringscaptives die óf kwalificeren als ‘grote’ onderneming, óf als beursgenoteerde middelgrote of kleine onderneming. Als laatste zullen vanaf boekjaar 2028 ook bepaalde dochterondernemingen/bijkantoren van ‘derde-landen’-ondernemingen zich aan de rapportagestandaarden moeten houden.

Toezicht en sancties

Momenteel biedt de CSRD nog geen specifieke sanctie bij niet naleving van de ESRS. Het is aan de lidstaten die de richtlijn implementeren om de sancties vast te leggen. Het toezicht op naleving is in Nederland de verantwoordelijkheid van de Autoriteit Financiële Markten. Naast door de lidstaten opgelegde sancties en boetes kan het niet voldoen aan de ESG-rapportagestandaarden ook andere negatieve effecten voor ondernemingen opleveren. Zo kan het niet of niet volledig correct rapporteren leiden tot reputatieschade en het verlies van vertrouwen bij bijvoorbeeld investeerders. Het niet naleven van de ESG-voorschriften leidt momenteel nog niet tot bestuurdersaansprakelijkheid. Echter, vanwege de groeiende aandacht voor ESG in de bedrijfsvoering van ondernemingen, is het zeer goed mogelijk dat dit op korte termijn gaat veranderen. Dit is een extra reden voor bestuurders om de nieuwe rapportagerichtlijnen serieus te nemen.

Kritiek

Ondanks de behoefte aan duidelijke regelgeving op ESG gebied, wordt op de CSRD ook kritiek geuit. Dit heeft te maken met het grotere toepassingsbereik van de CSRD. Critici vrezen dat ondernemingen niet of niet tijdig aan de standaarden van de CSRD kunnen voldoen en dat eerder gepubliceerde duurzaamheidsverslagen onbruikbaar worden door de invoering van de CSRD. Dit zou komen door de zeer gedetailleerde en uitgebreide rapportagestandaarden van de CSRD en de mogelijke onvergelijkbaarheid met andere internationale regelgeving op hetzelfde gebied.

Voordelen

Hoewel rapportageverplichtingen vaak worden beschouwd als administratieve last, zijn er ook voordelen verbonden aan het groeiende belang van ESG-rapportages. Ondernemingen kunnen met een goede rapportage makkelijker (geschikte) investeerders aantrekken. Met behulp van een goede ESG-rapportage kunnen investeerders immers vaststellen hoe de onderneming is gestructureerd, welke kant een onderneming op kan en of zij toekomstbestendig is. Daarnaast kan een goede ESG rapportage ook klanten of potentiële medewerkers aantrekken en kunnen er mogelijk kosten bespaard worden doordat een ESG rapportage inzage kan geven in besparingsmogelijkheden. Wederom goede redenen om de ESG rapportage vooral ten voordele te benutten en niet als een extra last te zien.

Slotopmerking

Hoewel het bedrijven nu nog vrij staat om zelf de vorm van hun ESG-rapportage te kiezen, is het aan te bevelen om dit in lijn met de standaarden van de CSRD te doen aangezien deze al vanaf het boekjaar 2024 voor het eerste cohort bedrijven verplicht zullen zijn. Daarnaast is het ook goed mogelijk dat de CSRD de standaard zal worden als het gaat om ESG-rapportages.

Vragen

Heeft u vragen over ESG, de CSRD of andere vragen over het ondernemingsrecht, neem dan gerust contact op met één van onze advocaten van het Team Ondernemingsrecht.