In de praktijk wordt veel gediscussieerd over de vraag of een leer-werkovereenkomst aangemerkt kan worden als een arbeidsovereenkomst. Deze vraag is met name van belang bij de opzegging van een dergelijke overeenkomst. Indien de leer-werkovereenkomst aangemerkt kan worden als een arbeidsovereenkomst kan deze niet zomaar worden opgezegd door de werkgever. Het Gerechtshof Den Haag heeft onlangs uitspraak gedaan in een rechtszaak waarin deze vraag centraal stond.
Feitelijke achtergrond
Werkneemster is op basis van een leer-werkovereenkomst werkzaam bij werkgever als verpleegkundige. Gelijktijdig volgt zij de opleiding tot verpleegkundige bij een extern opleidingsinstituut. In de leer-werkovereenkomst is expliciet opgenomen dat de overeenkomst geen arbeidsovereenkomst is. In de leer-werkovereenkomst zijn daarnaast enkele voorwaarden opgenomen waarop de samenwerking tussen partijen kan worden beëindigd. Een beëindiging is bijvoorbeeld mogelijk als blijkt dat door onvoldoende behaalde resultaten de opleiding niet binnen twee jaar kan worden afgerond óf als het ziekteverzuimpercentage hoger dan 10% is gedurende de opleiding.
Werkneemster is van 16 maart 2022 tot 8 april 2022 ziek geweest in verband met corona. Op 12 april 2022 heeft werkneemster haar werkzaamheden hervat. Op deze dag geeft werkneemster bij haar leidinggevende aan dat de voorgestelde werkzaamheden te zwaar voor haar zijn vanwege haar zwangerschap. Op 19 april 2022 geeft werkneemster opnieuw aan dat de voor haar geplande werkzaamheden te zwaar zijn. Op 26 april 2023 ontvangt de werkneemster plots een brief waarin haar leer-werkovereenkomst wordt beëindigd. Als reden voor het beëindigen van de leer-werkovereenkomst wordt het hoge ziektepercentage van de werkneemster genoemd. Zowel het opleidingsinstituut als de werkgever hebben aangegeven achter de beëindiging van de leer-werkovereenkomst te staan.
Leer-werkovereenkomst of arbeidsovereenkomst?
Bij de kantonrechter en vervolgens bij het hof staat de vraag centraal of de leer-werkarbeidsovereenkomst kan worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst. Als dit het geval is, dan kan de overeenkomst niet zomaar beëindigd worden. De kantonrechter heeft geoordeeld dat de opleiding tot verpleegkundige bij de uitvoering van de werkzaamheden centraal stond en niet de werkzaamheden zelf, zodat er geen sprake was van een arbeidsovereenkomst. De beëindiging van de overeenkomst door de werkgever heeft dus rechtsgeldig plaatsgevonden. De werkneemster heeft zich daar echter niet bij neergelegd en ging in hoger beroep.
Uitspraak Hof
In hoger beroep stelt de werkneemster dat de arbeid, en niet de opleiding, centraal stond in de tussen partijen gesloten overeenkomst, zodat er wel sprake is van een arbeidsovereenkomst. De werkgever heeft de arbeidsovereenkomst derhalve beëindigd zonder daarbij de wettelijke regels in acht te nemen.
Het hof heeft zich opnieuw over de vraag gebogen of in dit geval sprake is van een arbeidsovereenkomst. Om de leer-werkovereenkomst aan te kunnen merken als een arbeidsovereenkomst moeten de volgende elementen aanwezig zijn:
Loon
Het hof is van oordeel dat gelet op de hoogte van de vergoeding die werkneemster ontving er sprake is van een financiële tegenprestatie voor de door haar verrichte arbeid. De maandelijkse betalingen die werkgever aan werkneemster deed moeten worden aangemerkt als een door haar verschuldigde vergoeding voor de bedongen arbeid en daarom als loon.
Gezag van de werkgever
Het hof stelt vast dat de werkneemster zich bij de uitvoering van de werkzaamheden moest houden aan de instructies van de werkgever. Dit blijkt eveneens uit de overeenkomst waarin staat opgenomen
dat de werknemer zich moet houden aan de namens de werkgever te geven aanwijzingen. De werkgever bepaalde welke werkzaamheden per dag werden uitgevoerd, wanneer, waar, bij wie, en op welke manier. De werkgever had de overwegende zeggenschap over de wijze van uitvoeren van de werkzaamheden door werkneemster. Het argument dat werkgever uitsluitend de opleiding van werkneemster faciliteerde gaat dan ook niet op. Dit betekent dat er tussen werkgever en werkneemster een gezagsverhouding bestond en aan het criterium van ‘in dienst/gezag’ voldaan is.
Arbeid
De overeenkomst tussen werkneemster en werkgever is gesloten teneinde haar (BBL-)opleiding tot verpleegkundige te kunnen voltooien: tijdens de duur van haar overeenkomst met werkgever moest zij daartoe nog het nodige leren. Dat het leeraspect in de overeenkomst tussen partijen aanwezig is, blijkt ook uit de door partijen met het opleidingsinstituut gesloten praktijkovereenkomst. Dat enkele feit rechtvaardigt niet de conclusie dat het leren dus centraal stond in de verhouding tussen werkneemster en werkgever. Slechts een klein deel van de overeengekomen arbeidsuren waren immers bestemd voor onderwijs. Het grootste deel van de overeengekomen arbeidsuren was bedoeld om in de praktijk aan het werk te zijn. Het hof is derhalve van oordeel dat het arbeidselement en niet het leerelement in de verhouding tussen werkneemster en werkgever overheerste.
In tegenstelling tot de kantonrechter stelt het hof dat het wel degelijk gaat om een arbeidsovereenkomst.
Einde arbeidsovereenkomst
Aan de arbeidsovereenkomst van de werkneemster is geen rechtsgeldig einde gekomen. De mededeling in de brief van 26 april 2022 is een eenzijdige opzegging van de arbeidsovereenkomst. Daarmee heeft de werkgever de ontslagregels niet gevolgd. Bovendien was de werkneemster zwanger op het moment van haar ontslag, zodat daarvoor een opzegverbod geldt. Daarmee wordt voorkomen dat een ontslag nadelige gevolgen heeft voor de lichamelijke en geestelijke toestand van de zwangere werkneemster. Het hof oordeelt dat de werkneemster om deze reden en vanwege het feit dat zij definitief met haar opleiding moest stoppen een vergoeding van 10.000 euro krijgt. De volledige kosten voor de rechtszaak en het hoger beroep, die zo’n 3000 euro bedragen, komen voor de rekening van de werkgever.
Conclusie
Een leer-werkovereenkomst is vaak naar zijn aard (ook) een arbeidsovereenkomst. Alleen wanneer het accent echt overwegend op leren ligt, kan er sprake zijn van een leer-werkovereenkomst.
Vragen voor onze advocaten arbeidsrecht
Heeft u vragen over bovenstaande of andere vragen over het arbeidsrecht, neem dan gerust contact op met één van onze advocaten van het Team Arbeidsrecht.
Neem contact op