Voor de meesten zal Frankrijk het land zijn van de goede wijnen en kazen, de route du soleil en niet te vergeten: de stokbroden. Voor ons is het nu ook het land van de opmerkelijke auteursrechtelijke beslissingen. Want wie durft er auteursrechten te onthouden aan een foto van Jimi Hendrix? Nou ja, de Fransen dus.
In 2015 boog de rechtbank in Parijs zich over een foto van Jimi Hendrix uit februari 1967, gemaakt door de bekende fotograaf Gered Mankowitz. Mankowitz heeft ook andere muzieklegendes als de Rolling Stones vastgelegd op de gevoelige plaat. Op de betreffende foto is Hendrix te zien terwijl hij een bijna opgebrande sigaret in zijn hand heeft en de rook in de camera uitblaast.
Een Franse onderneming die elektronische sigaretten verkocht, had de oorspronkelijke sigaret uit de foto vervangen door één van haar eigen producten en had het eindresultaat vervolgens gebruikt in reclames. Mag dat? Natuurlijk niet! horen we jullie denken. Jullie lezen immers trouw onze columns, toch?
Het zou ook onze juridische inschatting zijn dat het gebruik van deze foto zonder toestemming van Mankowitz niet is toegestaan. Maar de rechtbank in Parijs dacht daar dus anders over. Volgens de rechtbank had de eisende partij namelijk niet aangetoond dat de foto voldoende origineel was.
Op die uitspraak kwam veel kritiek en gelukkig oordeelde het gerechtshof onlangs in hoger beroep dat er wel sprake was van een auteursrechtelijk beschermd werk. Het legde bovendien een schadevergoeding op aan de Franse onderneming van in totaal € 75.000. Een bedrag van € 50.000 werd toegekend voor het gebruik van de foto zonder toestemming en € 25.000 voor het aanpassen van de foto, wat een schending van de persoonlijkheidsrechten van de fotograaf oplevert. In de tussentijd was de Franse e-sigarettenonderneming alleen failliet gegaan, dus die schadevergoeding zal in rook opgaan.
Uit Nederlandse rechtspraak volgt dat een foto al snel onder het auteursrecht valt. Een fotograaf kan namelijk creatieve keuzes maken ten aanzien van de compositie, licht, contrasten, het moment waarop de foto wordt genomen, etc. Dat houdt in dat gebruik van een originele foto zonder de toestemming van de rechthebbende in principe niet is toegestaan.
Die regel geldt overigens ook als het gaat om een foto die door een ander van jou of van je band is gemaakt. Het auteursrecht kent namelijk geen regel om foto’s van jezelf te mogen gebruiken. Als er tijdens een optreden een mooi actieshot wordt gemaakt, dan zal er eerst aan diegene toestemming gevraagd moeten worden om de foto op bijvoorbeeld een website, T-shirts of mokken te plaatsen.
Zo’n zelfde regel geldt voor teksten. Als een concertbezoeker of luisteraar van een album schrijft dat jullie de sterren van de hemel spelen, dan kan het verleidelijk zijn om zo’n review (of het meest positieve deel daarvan) op de website te zetten. Ook daar is de toestemming van de rechthebbende voor vereist. Dat valt vaak praktisch op te lossen door een linkje te plaatsen naar de plek waar de review te vinden is.
En om helemaal volledig te zijn: het fotoshoppen van foto’s en het vervangen van een sigaret door goede wijn of Franse kaas zouden wij dus ook maar achterwege laten. Tegenwoordig zelfs in Frankrijk…
Columns eerder gepubliceerd in MusicMaker
Advocaten intellectueel eigendom Evert van Gelderen en Elise Menkhorst publiceren 6 keer per jaar een column over muziek en recht in vaktijschrift MusicMaker. Lees alle columns hier.
Neem contact op