“Iedereen heeft in zijn leven wel zo’n ding waarvan je denkt ‘hoe is het mogelijk’”, schrijft componist Pim Günzel in een Facebookpost. Want wat wil het geval. In het verleden maakte Günzel, mede met muzikale metgezel Ad Bouman, de leaders, bumpers en tunes voor Veronica televisie. Zo componeerden ze in 1990 de muziek voor Veronica’s Nieuwslijn.
Voor wie die naam geen belletje doet rinkelen: dat was een Nederlandse actualiteitenrubriek die van 1985 tot 1993 op de buis was. Tussen 1995 en 1996 beleefde het programma een korte comeback. Het nieuws werd toen gepresenteerd door Rick Nieman en Sacha de Boer en het weer door Leontine Ruiters.
Inmiddels is Günzel al weer enige tijd woonachtig in Spanje en houdt zich daar onder meer bezig met het digitaliseren van oude filmpjes en muziek. Als hij in 2003 een band van Nieuwslijn in de recorder stopt, wijst een vriend van hem er op dat de tune van Westenwind wel erg op zijn Nieuwslijn-muziek lijkt.
Voor wie de naam Westenwind evenmin bekend voorkomt: dat was een Nederlandse dramaserie die tussen 1999 en 2003 werd uitgezonden. De serie draaide om families die eigenaar zijn van een scheepswerf in de haven van Rotterdam. Zes seizoenen lang proberen ze elkaar op allerlei manieren dwars te zitten. Het verhaal gaat dat Joop van den Ende het idee voor de serie kreeg toen hij in de bioscoop naar de film Titanic keek. Daar was hij zo van onder de indruk dat hij besloot een serie over schepen te maken.
Terug naar 2018. In april richtten Günzel en Bouman een brief aan de Vaste Commissie Plagiaat (afgekort tot VCP), waarin ze de commissie vragen om te oordelen over de zaak. De VCP is een commissie van Buma/Stemra die in 1967 in het leven werd geroepen en bestaat uit muziekauteurs en auteursrechtspecialisten.
Na het aanhoren van de argumenten van ‘team Nieuwslijn’ en ‘team Westenwind’ stelde de commissie onlangs die eerste in het gelijk. Dit omdat de melodieën van de werken volgens haar in belangrijke mate overeenstemmen en de compositorische keuzes van ‘Nieuwslijn’ zijn overgenomen in ‘Westenwind’. Door ‘team Westenwind’ werd nog aangevoerd dat beide werken beginnen met een kwintsprong en die stijgende kwint eveneens te horen is in eerdere werken. Dat doet niet aan de inbreuk af, volgens de VCP. Zo wordt de stijgende kwint gevolgd door de dalende kwint en eindigt de tweede frase van het thema in beide gevallen op de kwint. Ook stemmen de melodielijnen overeen voor wat betreft frasebouw, met een voor- en nazin, en voor wat betreft de ritmiek en de metrische structuur. De modulatie van de thema’s in beide werken (of het nu een hele of een halve toon betreft) versterkt de gelijkenis tussen de beide werken.
Ook stelde Team Westenwind dat zij zich niet kan herinneren het werk ‘Nieuwslijn’ ooit gehoord te hebben. Maar dat gelooft de VCP niet, omdat de leader gedurende enkele jaren regelmatig via de publieke omroep te horen was. En dat in een periode dat de publieke omroep een veel groter publieksbereik had dan tegenwoordig. Daarnaast voert ‘team Nieuwslijn’ aan dat één van de personen achter ‘Westenwind’ zelfs de opvolger van de leader voor het programma heeft gecomponeerd.
De Westenwind-tune is daarmee – net als het schip dat de inspiratiebron van de serie vormde – op de klippen gelopen.
Columns eerder gepubliceerd in MusicMaker
Advocaten intellectueel eigendom Evert van Gelderen en Elise Menkhorst publiceren 6 keer per jaar een column over muziek en recht in vaktijschrift MusicMaker. Lees alle columns hier.
Neem contact op