Om een Gömböc voor Kerst te vragen moet je denk ik een wiskundefanaat zijn. Of een vakidioot in Intellectueel Eigendom (IE). Dat laatste ben ik, dat kan ik toegeven. En mijn vrouw weet dat ook. Vandaar dat de Gömböc vorige week, gecamoufleerd in inpakpapier, onder onze Kerstboom stond.
Wat is een Gömböc?
De Gömböc [spreek uit: goemboets] wordt omschreven als een convex driedimensionaal homogeen lichaam dat slechts één stabiel en één onstabiel evenwichtspunt heeft. Een onstabiel evenwichtspunt is bijvoorbeeld de punt van een potlood; je kunt het daar kort op laten balanceren, maar het potlood blijft uiteindelijk niet eenvoudig staan. Stabiele evenwichtspunten zijn bijvoorbeeld de onderkant en de zijkanten van het potlood.
Dat de Gömböc maar 1 stabiel evenwichtspunt heeft betekent dus dat dit object uiteindelijk maar op 1 manier blijft staan. Het fascinerende is dat als gevolg daarvan de Gömböc zichzelf altijd positioneert in dezelfde eindpositie; hoe je ´m in eerste instantie ook neerzet (te zien in dit filmpje).
Het bestaan van de Gömböc werd in 2006 door de Hongaarse wetenschappers Gábor Domokos en Péter Várkonyi bewezen. Dit nadat de Russische wiskundige Vladimir Arnold zijn vermoeden had uitgesproken dat een dergelijk object zou moeten bestaan.
Wat heeft de Gömböc met intellectueel eigendom te maken?
IE-advocaten leerden de Gömböc dit jaar kennen doordat er een uitspraak werd gedaan door het Hof van Justitie EU over de vraag of de vorm van de Gömböc kon worden beschermd als vormmerk.
Het Hongaarse merkenbureau had de aanvraag voor een vormmerk namelijk afgewezen omdat de vorm noodzakelijk zou zijn voor de technische uitkomst en de vorm bovendien door de aard van de waar wordt bepaald. In dergelijke gevallen is het niet mogelijk om een vormmerk te verkrijgen. Het Hof van Justitie EU geeft regels over hoe je die uitzonderingsgronden moet invullen en dan met name over de rol die de perceptie van het publiek speelt.
Bescherming tegen namaak
Het is begrijpelijk dat getracht wordt om de Gömböc te beschermen met IE-rechten. Het (goed) namaken van de Gömböc is echter nog niet zo makkelijk. De vormgeving moet precies goed zijn. Als deze maar 1/100 van een millimeter afwijkt van de voorgeschreven vorm, dan werkt het al niet meer. Dan zal het voorwerp meer dan 2 evenwichtspunten hebben en dus niet meer een perfecte Gömböc zijn.
Fascinerend voorwerp dus. Al zullen er genoeg mensen zijn die die fascinatie niet delen. Maar dat is niet erg, we kunnen niet allemaal IE-vakidioten zijn.
Foto door Studio Bulb (c)
Neem contact op