Vorig jaar hebben Winnie de Poeh en zijn vriend Knorretje een opvallende transformatie ondergaan. Van vrolijke honing-etende knuffelbeer en zachtaardig roze varkentje veranderden ze in angstaanjagende personages die de hoofdrol spelen in een horrorfilm. Inmiddels is aangekondigd dat Mickey Mouse binnenkort eenzelfde transformatie zal ondergaan in een nog uit te brengen horrorfilm. Dit blijkt allemaal mogelijk doordat de auteursrechten deels zijn vervallen.
Deze films zijn natuurlijk niet van Disney afkomstig en Disney zal hier waarschijnlijk nooit toestemming voor hebben gegeven. De reden waarom deze films toch verschijnen, is omdat de auteursrechten op de oudste versies van deze Disney-figuren inmiddels zijn vervallen in Amerika. Ook naar Nederlands recht vervallen auteursrechten na verloop van tijd. In deze blog gaan we in op de Nederlandse regels over het vervallen van auteursrechten, waarbij we de Disney-characters als voorbeeld gebruiken.
Auteursrechten van een natuurlijk persoon
Als hoofdregel geldt dat het auteursrecht 70 jaar na het overlijden van de maker vervalt, te rekenen vanaf de eerste januari volgend op het jaar waarin de maker is overleden. De Winnie de Poeh boeken zijn geschreven door Allard Alexander Milne. Hij is op 31 januari 1956 overleden. Dat betekent in dit voorbeeld dat het auteursrecht op de Winnie de Poeh boeken naar Nederlands recht pas in 2027 zou komen te vervallen.
Milne is echter niet de enige auteursrechthebbende op de Winnie de Poeh boeken. Het bekende beertje is namelijk getekend door Ernest Shepard. Als illustrator is Shepard auteursrechthebbende op de illustraties in de boeken. Shepard is op 24 maart 1976 overleden. Naar Nederlands recht vervalt het auteursrecht op deze illustraties pas in 2047.
Meerdere auteurs
Het komt ook geregeld voor dat twee auteurs samen één boek schrijven. Wanneer er meerdere auteurs hebben samengewerkt aan een werk, geldt als regel dat de termijn van 70 jaar pas gaat lopen na het overlijden van de langst levende auteursrechthebbende.
Auteursrechten van een rechtspersoon
De hierboven genoemde regels veranderen in beginsel niet wanneer de auteursrechten worden overgenomen door een rechtspersoon. Voor het vaststellen van het jaartal waarop de auteursrechten op de Winnie de Poeh boeken vervallen, is het dus niet relevant dat Disney later alle auteursrechten op Winnie de Poeh heeft overgenomen.
Voor Mickey en Minnie Mouse ligt dit anders. Disney heeft de rechten op de twee muizen niet overgenomen, maar heeft Mickey en Minnie zelf gecreëerd of laten creëren. Vervolgens heeft Disney de muizen als van haar afkomstig openbaar gemaakt, waardoor Disney als de auteursrechthebbende wordt aangemerkt. Wanneer een werk als van een rechtspersoon afkomstig openbaar wordt gemaakt, geldt dat het auteursrecht op dit werk 70 jaar na de eerste openbaarmaking vervalt. Mickey en Minnie Mouse zijn voor het eerst als van Disney Studio’s afkomstig openbaar gemaakt in 1928. Het auteursrecht op deze Disney-figuren zou naar Nederlands recht dus al vervallen zijn. (Volgens de huidige duur in 1999, maar tot 1995 gold in Nederland nog de kortere termijn van 50 jaar zodat zij in 1979 al in het publieke domein gekomen zouden zijn.)
Vervallen Auteursrechten; Disneyfiguren dus vogelvrij?
Dat de auteursrechten op de in deze blog besproken Disneypersonages inmiddels vervallen zijn, betekent niet dat de personages voortaan door iedereen gebruikt mogen worden. Disney beschikt bijvoorbeeld nog wel over auteursrechten op de nieuwere versies van de personages. Ook heeft Disney zowel de namen als afbeeldingen van de characters als merk geregistreerd.
De nog uit te brengen horrorfilm met Mickey Mouse mag daarom in ieder geval niet de titel ‘Scary Mickey Mouse movie’ krijgen. Maar van het uitbrengen van een horrorfilm in Nederland met Mickey Mouse in de hoofdrol zouden wij vanuit juridisch oogpunt sowieso een beetje bang worden.
Neem contact op