Op dinsdag 14 augustus 2018 is in het nieuws dat een verkeersbrug in het Italiaanse Genua is ingestort. Een paar dagen na de ramp waarbij een groot aantal dodelijke slachtoffers is te betreuren begint de speculatie over de oorzaak van het instorten van de brug en vooral, wie is hiervoor verantwoordelijk: was er sprake van een ontwerpfout, is de brug niet goed gebouwd of heeft men de brug niet deugdelijk onderhouden? Vraagstukken die zich met name bij de verantwoordelijkheids- verdeling binnen bouwcontracten aandienen.
De Morandi-brug
De Morandi-brug, ontworpen door de Italiaanse architect Riccardo Morandi, is 90 meter hoog en circa één kilometer lang. De zogenoemde tuibrug, een brug die door middel van kabels wordt opgehangen aan meerdere pijlers, is volledig van beton gemaakt. Daarnaast bestaat de brug uit één tuikabel aan weerskanten van de brug waarbij moet worden opgemerkt dat de brug niet is bestand tegen het wegvallen van een tui. Hedendaags ontworpen bruggen dienen het wegvallen van bepaalde constructieonderdelen, bijvoorbeeld een tui, te kunnen opvangen. Ondanks dat onduidelijk of de Morandi-brug door een ontwerpfout is ingestort, roept het instorten van de brug wel vragen op omtrent de ontwerpverantwoordelijkheid van bijvoorbeeld de architect na oplevering.
Traditionele verantwoordelijkheidsverdeling in Nederland
De brug is gebouwd in de jaren 60, waarbij een ‘traditionele’ verantwoordelijkheidsverdeling tussen opdrachtgever, (ontwerpende) adviseurs en aannemers gebruikelijk was. In traditionele contractvormen draagt de architect in opdracht van de opdrachtgever doorgaans zorg voor het gehele ontwerp. De uitvoering van het ontwerp wordt vervolgens in een aparte overeenkomst aan een aannemer overgelaten. In Nederland wordt veelal De Nieuwe Regeling 2011 (DNR 2011) toegepast op rechtsverhoudingen tussen opdrachtgevers en architecten, ingenieurs of adviseurs (hierna “architect(en)”). De aansprakelijkheid van architecten wordt door deze regeling op meerdere gebieden begrensd.
De constructiefout moet een toerekenbare tekortkoming van de architect inhouden; bijvoorbeeld een reken- of beoordelingsfout ter zake van het ontwerp. In dat geval zal de opdrachtgever enkel een beroep kunnen doen op directe schade. Slechts wanneer de tekortkoming opzettelijk of met grote onzorgvuldigheid is begaan kan indirecte schade zoals productieverlies of omzetderving worden gevorderd. Daarnaast is de omvang van de te vorderen schadevergoeding niet onbegrensd. De aansprakelijkheid van de architect is in beginsel beperkt tot een bedrag van maximaal 1 miljoen danwel 2,5 miljoen euro, afhankelijk van hetgeen tussen partijen is overeengekomen.
De Morandi-brug bestaat inmiddels al meer dan 50 jaar. Na een zodanig lange periode kan de architect naar Nederlands recht niet meer worden aangesproken op een constructiefout. Op basis van de DNR 2011 vervalt de aansprakelijkheid van de architect door verloop van vijf jaren vanaf de dag waarop de oplevering plaatsvindt dan wel wanneer de opdracht door opzegging is geëindigd.
Mogelijke aansprakelijkheid aannemer
Ten slotte kan de aannemer onder omstandigheden ook een rol spelen bij een constructiefout. Uiteraard kan het ontwerp niet deugdelijk worden uitgevoerd. Maar ook wanneer een klaarblijkelijke fout in het ontwerp door de aannemer toch wordt uitgevoerd, zonder de opdrachtgever hiervoor te waarschuwen, kan dat leiden tot medeaansprakelijkheid. Blijkt de brug niet goed onderhouden dan geldt weer een ander contractueel, aansprakelijkheidsregime met weer andere partijen.
Kies de juiste contractvorm
De slotsom is dat opdrachtgevers reeds bij de voorbereiding van hun project, op basis van een risicoanalyse en gedefinieerde projectdoelstellingen, dienen na te denken over hun contractstrategie. Welke contractvorm – in meer of mindere mate in één contract gecombineerde ontwerp-, uitvoerings- en onderhoudsverantwoordelijkheid – leidt tot de beste risicoverdeling tussen opdrachtgever, (ontwerpende) adviseurs en aannemer? Dit voorkomt later een oeverloze zoektocht voor opdrachtgever naar de verantwoordelijke die in dit soort situaties veelal onvindbaar zal blijken.
Vragen over Bouw & Vastgoed?
Clairfort adviseert cliënten bij het bepalen van hun contractstrategie voor de realisatie van projecten. Heeft u naar aanleiding van deze blog vragen? Neem dan contact op met onze advocaten Bouw & Vastgoed.
Credits foto:Ismail Soytekinoglu, Creative Commons Licentie
Neem contact op