Het nieuwe staatsinvesteringsfonds Invest-NL N.V. is officieel gelanceerd onder leiding van voormalig minister van Financiën, Wouter Bos. Met Invest-NL wordt beoogd om duurzame en innovatieve ondernemingen te financieren met een staatsaandelenkapitaal van in totaal 1,7 miljard euro. De focus van Invest-NL ligt binnen de energietransitie vooral op het financieren van ontwikkelingen in elektrificatie en energie, circulariteit, agrifood en de gebouwde omgeving. In het kader van innovatieve scale-ups ligt de focus ook op industriële technologieën. Het fonds moet de groei gaan aanjagen van kansrijke bedrijven en projecten die in de reguliere markt moeilijk financierbaar blijken. In deze blog gaan wij in op de juridische aspecten van het fonds en de vereisten voor financieringsaanvragen.
Privaatrechtelijke onderneming met kapitaalinjectie van het Rijk
Op 16 januari 2020 is het fonds van start gegaan. Invest-NL is een privaatrechtelijk investeringsfonds dat wordt gefinancierd via een kapitaalstorting van de Rijksoverheid van 1,7 miljard euro en krachtens publiekrecht is opgericht. Het fonds gaat zich actief mengen in de commerciële markt voor risicokapitaal. Het Ministerie van Financiën is enig aandeelhouder van het fonds, maar buiten de Raad van Commissarissen die toezicht houdt op het bestuur van Invest-NL is er geen sprake van politieke aansturing. Invest-NL is een financiële instelling in de zin van artikel 1:1 Wft, maar kan niet worden aangemerkt als bank of beleggingsonderneming in de zin van laatstgenoemd artikel en is daarom niet onderworpen aan een vergunningplicht of toezicht in het kader van de Wft.
Doelstelling en taken Invest-NL
De Machtigingswet oprichting Invest-NL is per 4 december 2019 in werking getreden. Artikel 3 Machtigingswet omschrijft de doelstelling van Invest-NL: “Invest-NL heeft tot doel om, indien de markt hierin onvoldoende voorziet, bij te dragen aan: i) het financieren en realiseren van maatschappelijke transitieopgaven door ondernemingen; en ii) het bieden van toegang tot ondernemingsfinanciering.” Het fonds richt zich dus nadrukkelijk op ondernemingen die economische activiteiten op het gebied van productie of dienstverlening uitvoeren. Met de oprichting van het fonds wordt beoogd om uitsluitend te investeren in activiteiten die met vormen van marktfalen op de kapitaalmarkt te maken hebben.
Risico op concurrentievervalsing
Aangezien Invest-NL zich actief zal mengen in de commerciële markt van risicokapitaal en er om die reden een reëel risico bestaat op concurrentievervalsing, is in de Machtigingswet voorzien in een procedure voor de afhandeling van mededingingsklachten. Daarnaast bestaat het risico op ‘crowding out’-effecten, wat inhoudt dat private investeringen worden weggedrongen terwijl het juist de bedoeling is die aan te trekken. Invest-NL dient nadrukkelijk additioneel aan de markt te opereren en daarom moet bij financieringsaanvragen worden beoordeeld of private financiers niet reeds bereid zijn tot het vertrekken van financiering. Deze toetsing op additionaliteit ziet dus op de vraag of Invest-NL een bepaalde activiteit moet gaan ontplooien of nog moet blijven ontplooien. De vraag is wanneer concurrentie door Invest-NL in de praktijk als ongewenst zal worden aangemerkt. Invest-NL krijgt op dit punt in ieder geval veel beoordelingsruimte. De toekomst zal hier waarschijnlijk meer duidelijkheid over gaan bieden.
Ingeval van een mededingingsklacht zal op grond van artikel 11 en 12 van de Machtigingswet moeten worden getoetst of de uitgevoerde werkzaamheid inderdaad leidt tot ongewenste mededinging met ondernemingen en vrije beroepsbeoefenaren uit het oogpunt van marktwerking. Als dat het geval is dient die werkzaamheid binnen een jaar te worden beëindigd. De Minister kan dit ook ambtshalve constateren. De ACM is bovendien altijd bevoegd om op te treden in gevallen waarin sprake is van marktverstorende gedragingen.
Staatssteun
De Europese Commissie heeft de kapitaalinjectie in Invest-NL en de jaarlijkse subsidie getoetst aan de staatssteunregels en is in haar besluit van 6 juni 2019 (SA.47821) tot de conclusie gekomen dat deze steunmaatregelen verenigbaar zijn met de interne markt en dus zijn toegestaan. De Commissie laat het aan Invest-NL over om mogelijke staatssteun in individuele gevallen te toetsen aan de algemene groepsvrijstellingsverordeningen, waarin ruime mogelijkheden zijn omschreven voor het geven van investeringssteun aan het MKB en projecten van maatschappelijk belang. Artikel 13 van de Machtigingswet verbiedt Invest-NL om voor eigen rekening en risico financiering te verstrekken die kwalificeert als ongeoorloofde staatssteun. Het is echter aan de Rijksoverheid om ervoor te zorgen dat de financieringsrelatie tussen het Rijk en Invest-NL in overeenstemming blijft met de staatssteunregels en de Rijksoverheid zal derhalve moeten waarborgen dat Invest-NL zich bij haar financieringen aan de staatssteunregels houdt.
Financieringsvormen
Invest-NL verstrekt maximaal tot 50% van het risicokapitaal aan een onderneming en biedt verschillende mogelijkheden van financiering voor ondernemingen. Daaronder vallen onder meer (minderheids)participaties en (achtergestelde) leningen. Uitgangspunten bij het aangaan van een participatie zijn: (i) dat de hoogte van de financiering vanuit Invest-NL tussen de 5 en 50 miljoen euro ligt, (ii) dat Invest-NL een minderheidsbelang verwerft, en (iii) dat de ondernemers of het management ook zelf risicodragend in het project of de onderneming participeren. Voor een (achtergestelde) lening geldt dat (i) de hoogte van de financiering tussen de 5 en 50 miljoen euro ligt, (ii) de looptijd is afgestemd op de behoefte en het doel van de financiering, en (iii) dat verschillende zekerstellingen, (flexibele) aflossingsschema’s en optiestructuren mogelijk zijn. Financiering via Invest-NL is overigens niet exclusief en sluit de verkrijging van alternatieve vormen van financiering bij andere overheden of (overheids)fondsen in beginsel niet uit.
Praktische en juridische aspecten van een aanvraag
Een aanvraag voor financiering van een businessplan kan worden gedaan via de website van Invest-NL, waarbij vragen moeten worden beantwoord om vast te stellen of een businessplan in aanmerking komt voor financiering door Invest-NL. In het businessplan van de ondernemer moet een beschrijving worden gegeven van de impact van de investering, een financieel model van de concrete financieringsbehoefte en een overzicht van andere financiers met wie het businessplan is besproken. Voor toewijzing van financiering is in elk geval vereist dat er een helder businessplan wordt ingediend dat de levensvatbaarheid van de onderneming of het project aantoont, inclusief het zicht op een stabiele kasstroom. De gezochte financiering moet, zoals reeds aangegeven, meer bedragen dan EUR 5 miljoen en het project moet bijdragen aan de maatschappelijke transitie. Er gelden echter ook diverse uitsluitingscriteria voor ondernemingen die niet in aanmerking komen voor financiering via het fonds. De Machtigingswet kent geen specifieke procedure om op te komen tegen een beslissing van Invest-NL om geen financiering te verstrekken. Het is derhalve zaak om een verzoek om financiering zorgvuldig voor te bereiden.
Hulp nodig bij uw aanvraag?
Wij volgen de ontwikkelingen rondom Invest-NL op de voet en kunnen u desgewenst assisteren bij uw financieringsaanvraag. Gelet op alle voorwaarden waaraan een aanvraag dient te voldoen en het feit dat het een nieuw instituut betreft, kan juridische ondersteuning bij een financieringsaanvraag zinvol zijn. Clairfort is gespecialiseerd in de rechtsgebieden die van belang zijn voor financieringsaanvragen en beschikt over diverse (ondernemingsrecht)specialisten die uw onderneming kunnen bijstaan in dit traject.
Meer weten? Neem contact op met de contacten van de sectie Ondernemingsrecht!
Neem contact op