Benjamin Franklin, de Amerikaanse wetenschapper die wereldfaam verwierf toen hij tijdens een onweersbui een vlieger opliet, sprak ooit de woorden: “There are only two certainties in life. Death and taxes.” Omdat we de belastingen liever overlaten aan de mensen die het alleen makkelijker kunnen maken en niet leuker, buigen wij ons over het eerste onderwerp. En dat natuurlijk in een juridisch kader, want we zijn niet voor niets (springlevende) advocaten. De vraag die in deze column centraal staat is: Wat gebeurt er met de intellectuele eigendomsrechten van een muzikant na zijn overlijden? Als voorschot op het antwoord zong Bob Dylan al: “Death is not the end”.
De auteursrechten op de muziek (zoals de lyrics en de partituur) gaan volgens de Auteurswet na het overlijden van de maker automatisch over op de erfgenamen. Net als de instrumenten waarmee hij de muziek gemaakt heeft Als er een echtgenoot of partner is, dan krijgt deze persoon in beginsel het eigendom en daarmee de zeggenschap over de auteursrechten. In sommige gevallen komen de rechten toe aan meerdere erfgenamen gezamenlijk. In dat geval moeten de erfgenamen de rechten ook gezamenlijk handhaven. Het is verder mogelijk om een bepaling in je testament op te nemen over het lot van je auteursrechten.
Voor de naburige rechten (rechten op de uitvoeringen/opnames) geldt een soortgelijke regeling als bij de auteursrechten. Ook de rechten op de uitvoering van de zanger of de gitarist gaan dus automatisch over op de erfgenamen en kan je iets regelen bij testament.
Auteur en artiesten hebben ook persoonlijkheidsrechten. Dit zijn de volgende rechten van de artiest: het recht op het aanbrengen van wijzigingen in zijn werk (het droit de repentir), het recht om zich te verzetten tegen wijziging of aantasting van het werk (het droit au respect) en het recht op naamsvermelding (het droit à la paternité). Voor deze rechten geldt een heel ander regime.
Reden daarvoor is dat persoonlijkheidsrechten zien op de nauwe band die de auteur of de artiest heeft met zijn werk. Persoonlijkheidsrechten gaan na het overlijden niet automatisch over! Deze rechten gaan alleen over als je daar expliciet iets over regelt. Dat kan zeer belangrijk zijn. Mocht er niets zijn geregeld, dan kunnen de erfgenamen weinig doen als die ene politicus die jij niet uit kan staan een spotje opneemt met jouw muziek op de achtergrond, of als jouw nummer wordt geremixt op een manier waardoor je je zou willen omdraaien in je graf.
Daarom kan het verstandig zijn je nabestaanden de persoonlijkheidsrechten te laten verkrijgen bij overlijden. Dat kan in je testament. Als dat niet in een testament gebeurt, dan kan dat ook door een soort verklaring (een codicil). Daarvoor gelden drie vereisten: 1) het hele document moet met de hand zijn geschreven, 2) de datum moet erop staan en 3) het moet ondertekend zijn.
Dat hoeft overigens geen verklaring ter dikte van het telefoonboek te zijn. Eén enkele zin volstaat: ‘ik, …, laat hierbij mijn persoonlijkheidsrechten (zie artikelen 25 Aw, 5 WNR en 4:97 BW) na aan …’ Bovendien hoeft zo’n verklaring echt niet op geschept papier met een watermerk te staan. Mocht je deze maand dus nog een leeg hoekje in de MusicMaker vinden…
Columns eerder gepubliceerd in MusicMaker
Advocaten intellectueel eigendom Evert van Gelderen en Elise Menkhorst publiceren 6 keer per jaar een column over muziek en recht in vaktijschrift MusicMaker. Lees alle columns hier.
Neem contact op