Het was waarschijnlijk toch wel dé marketingstunt van 2007 binnen de muziekwereld: de release van Radiohead’s nieuwe album: “In Rainbows”.
Op 1 oktober verscheen dat droge berichtje op hun website: “Hello everyone. Well, the new album is finished, and it’s coming out in 10 days. We’ve called it In Rainbows.”
En ja hoor, tien dagen later konden we allemaal het nieuwe album van Radiohead downloaden. Tegen een vrijwillige vergoeding! Oftewel: “pay whatever you want”. Een leuke test om eens uit te vinden wat de fans van deze respectabele alternatieve rockband – serieuze muziekliefhebbers natuurlijk – over zouden hebben voor twee jaar noeste muzikale arbeid. Het resultaat: een overgrote meerderheid (62%) van de downloaders bleek leechers, die het helemaal niet zo nodig vonden om Radiohead te belonen voor haar wederom door menigeen als geniaal bevonden creatie. Zij betaalden maar liefst €0,00. Slechts 38% was überhaupt bereid tot een donatie, waarvan één derde braaf de winkelwaarde overmaakte. Per saldo kwam de vergoeding van betalers en niet-betalers neer op een schamele €1,45.
Schokkende cijfers? Wat ons betreft niet. Elke naïeveling die ook maar enige moraal had verwacht van de virtuele community is dringend toe aan een frisse nieuwjaarsduik. Bovendien lijkt de opbrengst per download nog niet eens zo erbarmelijk, als je die vergelijkt met de royalty’s die de gemiddelde platenmaatschappij haar artiesten gunt.
Radiohead is overigens niet bijster revolutionair bezig. In undergroundkringen geldt al jaren een vrijgevige mentaliteit en op grotere schaal werd pionierswerk verricht door de Smashing Pumpkins. Al in 2000 mochten fans hun album “MACHINA II” voor noppes downloaden.
Wel sympathiek, die artiesten die hun muziek aan de man willen brengen zonder eraan te hoeven verdienen. Maar een nieuwe wet, die momenteel bij de Tweede Kamer ligt, zou er wel eens voor kunnen zorgen dat voor het in het openbaar draaien van zo’n gratis cd’tje tóch nog betaald moet worden. Hoe kan dat? Het gaat om een wijziging in de wetgeving voor de zogenaamde nabuurrechthebbenden. Dat zijn de uitvoerende kunstenaars en producenten van muziek, die net als auteursrechthebbenden (degenen die de muziek schrijven) bepaalde rechten kunnen uitoefenen met betrekking tot hun creatieve uitingen. Momenteel geldt dat voor commerciële doeleinden uitgebrachte muziek zonder toestemming van de nabuurrechthebbenden openbaar mag worden gemaakt (dat wil zeggen: voor een publiek mag worden gedraaid of via tv en radio mag worden uitgezonden), mits daarvoor maar een vergoeding wordt afgedragen aan de SENA. Deze Stichting ter Exploitatie Naburige Rechten is de door de overheid aangewezen organisatie die de vergoedingen incasseert van de radio- en tv-omroepen, maar ook van bijvoorbeeld de horeca, bedrijven, sportruimtes etc., kortom overal waar in het openbaar muziek wordt gedraaid. Deze vergoedingen keert SENA vervolgens uit aan de rechthebbenden (muzikanten en producenten). Let wel: alleen als die hun werk bij SENA hebben aangemeld.
Onder de nieuwe wet zal gelden dat voor het openbaar maken van muziek, die aan het publiek ter beschikking wordt gesteld (zonder commerciële intenties) óók vergoedingen moeten worden afgedragen aan SENA. Hieronder vallen dus onder meer de gratis download-albums. Wat betekent dit nu concreet? Neem het volgende geval. Bertus & de Heikneuters hebben besloten hun nieuwe album online vrij te geven. Ze willen er geen geld voor, een beetje aandacht is genoeg. DJ Kees draait nietsvermoedend op zaterdagavond een liedje van het gratis album in disco Dirty Boots. En ketjing! Kassa voor de SENA en nada noppes voor Bertus…
Muzikanten, er zit maar één ding op om ook jouw kassa te laten rinkelen: surf naar www.sena.nl en aanmelden die handel!
Columns eerder gepubliceerd in MusicMaker
Advocaten intellectueel eigendom Evert van Gelderen en Elise Menkhorst publiceren 6 keer per jaar een column over muziek en recht in vaktijschrift MusicMaker. Lees alle columns hier.
Neem contact op