Bij blogs en online artikelen worden regelmatig foto’s geplaatst. Ook komt het voor dat delen van teksten worden ‘geciteerd’. Maar mag dat zomaar? Wat zijn de vereisten voor een juridisch toelaatbaar citaat? Dat bespreken we in dit artikel.
Onderdeel van de beperkingen van het auteursrecht
Als er sprake is van een citaat dat aan de wettelijke eisen voldoet, dan kan de auteursrechthebbende niet optreden tegen het gebruik daarvan. Het citaatrecht is één van de beperkingen in het auteursrecht, ook wel excepties genoemd. Er zijn er meer. In de komende IE-blogs nemen wij er aantal onder de loep. In deze blog staat het citaatrecht (artikel 15a van de Auteurswet) centraal.
Vereisten citaat
Het doel van een citaat is het overnemen van (een gedeelte van) andermans werk. Dit kan een tekst-, klank-, of beeldcitaat (zoals een foto) zijn. In de praktijk wordt al snel gesteld dat iets een citaat is, maar een rechtsgeldig citaat dient aan een aantal vereisten te voldoen. Deze bespreken we hieronder.
Doel
Het aangehaalde gedeelte dient geplaatst te zijn in een aankondiging, beoordeling, polemiek, wetenschappelijke verhandeling of in een uiting met een vergelijkbaar doel. Kort gezegd dient het te gaan om serieuze berichtgeving.
Het gebruik van een citaat is niet onbegrensd, omdat het in overeenstemming moet zijn met hetgeen naar maatschappelijk verkeer geaccepteerd en naar aard en omvang gerechtvaardigd is. Het overnemen van een paar regels tekst kan aanvaardbaar zijn, maar een “citaat” van een paar bladzijden is dat hoogstwaarschijnlijk niet. Daarbij moet de relatie tussen het gedeelte dat overgenomen is en de overige tekst voldoende duidelijk zijn. Ten aanzien van een beeldcitaat wordt de grens overschreden indien het citaat door opmaak of omvang van de afbeelding in overwegende mate de functie van versiering krijgt.
Bronnenonderzoek
Daarnaast mag er enkel uit een rechtmatig openbaargemaakt werk geciteerd worden. Dit maakt dat een bronnenonderzoek in sommige gevallen dus aanbevolen is.
Bronvermelding / persoonlijkheidsrechten
Verder moeten de persoonlijkheidsrechten van de auteur van het bronbestand in acht genomen worden. Dit wil zeggen dat hij het recht heeft om zich te verzetten tegen het hergebruik van zijn creatie zonder naamsvermelding. Eveneens kan de auteur optreden tegen gebruik onder een andere naam en het doorvoeren van enige wijzigingen in zijn creatie door derden. Het vermelden van de bron bij een tekst-, klank- en beeldcitaat is, indien redelijkerwijs mogelijk, te allen tijde voorgeschreven.
Overige voorwaarden
Daarnaast moet er een duidelijk verschil zijn tussen het citaat en het oorspronkelijke werk en mag een citaat geen afbreuk doen aan het exploitatierecht van de rechthebbenden. Eveneens dient er een rechtvaardig evenwicht gevonden te worden tussen het recht op vrijheid van meningsuiting van de hergebruiker enerzijds en aan het auteursrecht toegekende reproductie- en citaatrecht anderzijds.
Conclusie
Een tekst of een beeld in snel tussen aanhalingstekens gezet, maar niet zelden worden daarbij onvoldoende de vereiste van het citaatrecht (artikel 15a van de Auteurswet) in acht genomen.
Meer weten over het citaatrecht of de andere beperkingen?
Neem dan contact op met onze IE-specialisten.
Neem contact op