Clairfort (Eelkje Haalebos) was dinsdag 5 februari aanwezig bij de vierde avond van NRC Live in de Jaarbeurs Utrecht. Deze avond stond “Transitie in mobiliteitsgedrag” centraal. Gedragsverandering is één van de belangrijkste succesfactoren voor een duurzame toekomst. Diverse sprekers bespraken op welke manieren menselijk gedrag beïnvloed kan worden en hoe we de kennis hieromtrent in kunnen zetten om mensen zich duurzamer te laten gedragen.
Gebruik van “duurzaamheidspsychologie” om duurzame gedragsverandering te weeg te brengen
Duurzaamheidspsycholoog Anjo Travaille besprak dat er in onze hersenen twee systemen zijn die het maken van (duurzame) keuzes beïnvloeden, namelijk bewuste keuzes en onbewuste keuzes. Het grootste gedeelte van onze keuzes (95%) maken wij onbewust. Slechts 5% van onze keuzes maken wij bewust. Bij ‘onbewuste keuzes’ moet gedacht worden aan veelal snelle/automatische en alledaagse keuzes. Bewuste keuzes zijn alleen complexe keuzes, waarvoor je je moet inspannen en waar je de tijd voor neemt.
De meerderheid van niet-duurzame keuzes zullen dus onbewust gemaakt worden. Deze zijn bovendien niet te beïnvloeden met argumenten (bijvoorbeeld klimaatverandering). Alleen bewuste keuzes zijn te beïnvloeden met argumenten. Gedrag daarentegen heeft effect op zowel bewuste als onbewuste keuzes. Dit betekent dat onbewuste (niet duurzame) keuzes wél zijn te beïnvloeden zijn door middel van gedragsverandering.
Met deze wetenschap kan menselijk gedrag op een strategische manier beïnvloed worden, teneinde mensen meer duurzame keuzes te laten maken. Het is belangrijk daarbij voor ogen te houden waar de doelgroep (wiens gedrag je wilt veranderen) gevoelig voor is, en welk gedrag je de doelgroep wilt laten vertonen. Daarnaast kunnen de volgende drie punten gebruikt worden om duurzaam gedrag uit te lokken:
- Het verandermoment
Karina Tiekstra van MyWheels gaf aan dat zij gebruik maakt van een zogenaamd ‘verandermoment’. Zij geeft mensen de kans om deelauto’s van MyWheels uit te proberen, zonder dat een gebruiker gelijk vast zit aan een abonnement. Op deze manier wordt het aantrekkelijk gemaakt een nieuwe manier van vervoer uit te proberen en wellicht – als het bevalt – te blijven gebruiken. - Gedragsprincipes
Mensen hebben allerlei gevoeligheden in hun hersenen zoals sociale normen, winst/verlies en ‘default’. Wanneer een groep mensen duurzaam gedrag vertoont, zijn mensen geneigd de groep te volgen en hetzelfde duurzame gedrag te gaan vertonen. Daarnaast wordt duurzaam gedrag versterkt wanneer de duurzame keuze goedkoper is dan de niet-duurzame keuze. Een mooi voorbeeld van ‘default’ zijn de “Ja/Ja-stickers” in Amsterdam die je op je brievenbus moet plakken als je wél reclamedrukwerk wilt ontvangen. Duurzaam gedrag (geen drukwerk ontvangen) is hierdoor eenvoudiger dan niet-duurzaam gedrag. - Weerstrandreductie
Om weerstand te reduceren is het belangrijk dat duurzaam gedrag zo gemakkelijk mogelijk gemaakt wordt. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van een fietsenstalling dicht bij de hoofdingang of het aanbieden van een aantrekkelijke openbaar vervoer regeling voor werknemers. Lot van der Giessen van de Gemeente Eindhoven besprak in dit kader dat de gemeente Eindhoven ernaar streeft om duurzaamheid binnen de organisatie zoveel mogelijk te bevorderen. Eén van de aspecten waar aandacht aan wordt besteed is dat het gebruik van duurzame alternatieven (als het gebruik van openbaar vervoer en de fiets) zo gemakkelijk mogelijk wordt gemaakt.
- Het verandermoment
ProRail: De trein van alternatief naar eerste keuze
Chris Verstegen van ProRail besprak hoe reizen met de trein voor mensen een eerste keuze kan worden in plaats van een alternatief. Machinisten hebben bepaalde voorzieningen gekregen waardoor ze verderop het traject kunnen kijken en ze tijdig kunnen anticiperen. Hierdoor rijden de treinen meer op tijd.
Dit zijn prachtige middelen om het treinverkeer soepel te laten verlopen, maar de echte kracht om mensen de trein in te krijgen zit hem in de frequentie waarmee de treinen rijden. Naar Japans voorbeeld zijn er op het station van Utrecht Centraal 50% meer treinen gaan rijden, terwijl het aantal sporen teruggebracht is. Wanneer er 6 keer per uur een trein rijdt zijn mensen tevredener en wordt het reizen met de trein aantrekkelijker. Mensen hoeven dan niet lang op hun trein te wachten. Daarnaast wordt de totale reistijd aanzienlijk verkort.
Een andere kracht van de trein is dat er in de spits – bijvoorbeeld tussen Utrecht en Amsterdam – veel meer personen over het spoor kunnen worden vervoerd dan met de auto over de snelweg. Om het gedrag van mensen dusdanig te beïnvloeden dat ze daadwerkelijk de trein pakken is het belangrijk dat het reizen met de trein voordelig is. Ook is van belang dat het mensen gemakkelijk wordt gemaakt om met het openbaar vervoer te reizen, door bussen en treinen goed op elkaar te laten aansluiten en door bijvoorbeeld deelfietsen bij stations te plaatsen.
Beloning voor chauffeurs met een bewuste rijstijl
Kristian Winge van Sycada besprak hun “Green Fleet monitor”. Dit is een web-based portal waarmee actief toezicht gehouden wordt op het brandstofverbruik en de CO2-prestaties van voertuigen en individuele chauffeurs. Daarnaast wordt er actief feedback gegeven en wordt geleidelijk de brandstofefficiëntie geoptimaliseerd binnen het bedrijf, door inzicht in het rijgedrag te verstrekken. Bij Connexxion wordt hierdoor 30% aan brandstof bespaard. Voor chauffeurs wordt het bovendien heel aantrekkelijk gemaakt zo zuinig mogelijk te rijden nu een aanzienlijk deel van de brandstofbesparing terugvloeit in de vorm van een bonus aan de chauffeurs.
Clairfort & duurzaamheid
Mobiliteit is één van de speerpunten van Clairfort. Clairfort bedient diverse cliënten die actief zijn in de vervoerssector. Daarnaast wordt er binnen Clairfort gewerkt aan het opzetten van “Clairfort Duurzaam”. Hierover volgt binnenkort meer op onze website.
Neem contact op