Het zijn tumultueuze tijden voor de Nederlandse agrarische sector. Op 10 oktober 2019 maakte de Europese Commissie bekend dat zij Nederland toestemming zal verlenen voor het invoeren van de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv). Met de regeling worden zogenoemde varkensrechten van overlast gevende varkenshouderijen opgekocht tegen een ‘marktconforme financiële vergoeding’ en uit de markt genomen. In deze blog gaan wij in op de toepassing van het staatssteunverbod in de agrarische sector.
De Nederlandse Staat heeft EUR 180 miljoen vrijgemaakt voor de bekostiging van de regeling, die onderdeel uitmaakt van het bredere Programma Sanering en Verduurzaming Veehouderij en het Programma Aanpak Stikstof (zie hierover onze eerdere blog). Ook boeren die niet willen stoppen kunnen op grond van de regeling aanspraak maken op een subsidie voor de verduurzaming van hun varkenshouderij. De regeling moet de uitstoot van ammoniak en stikstof terugdringen en geuroverlast door varkenshouderijen gaan beperken. Volgens de Europese Commissie kwalificeert deze uitkoopregeling niet als ongeoorloofde staatssteun voor de sector. Vanaf 25 november 2019 kunnen boeren zich voor de regeling inschrijven.
Staatssteunverbod
Op grond van artikel 107 lid 1 Verdrag inzake de Werking van de Europese Unie (VwEU) is staatssteun in beginsel verboden, omdat daarmee de mededinging op de Europese interne markt kan worden verstoord. Ondanks dit algemene verbod hebben lidstaten ruimte voor de toekenning van staatssteun voor het behalen van bepaalde beleidsdoelstellingen. Voor de agrarische sector voorziet artikel lid 3 sub c VWEU specifiek in de mogelijkheden van geoorloofde staatssteun voor het bevorderen van de economische ontwikkeling van de landbouw- en de bosbouwsector en van plattelandsgebieden mits die steun het handelsverkeer niet ongunstig beïnvloedt. Om aanspraak te maken op deze voorziening, moeten steunmaatregelen in de agrarische sector eerst voldoen aan gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen.
In de Richtsnoeren van de Europese Unie voor staatssteun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden 2014-2020 (2014/C 204/01) is voor de sluiting van productiecapaciteit om milieuredenen uitgewerkt dat de verkrijger van de steun een toereikende tegenprestatie moet leveren door het geven van een wettelijk bindende toezegging tot het definitief en onherroepelijk slopen en sluiten van de betrokken productiecapaciteit. Bovendien mogen alleen ondernemingen die in de vijf jaar voor sluiting daadwerkelijk hebben geproduceerd en aan de Europeesrechtelijke normen voldoen, in aanmerking komen voor steun.
Toetsing Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) aan staatssteunverbod
Met de uitkoopregeling wil de Nederlandse Staat geuroverlast, stikstofuitstoot en andere effecten op het milieu en de volksgezondheid tegengaan. Deze doelstellingen van gemeenschappelijk belang kunnen volgens de Staat niet of niet voldoende op korte termijn met andere maatregelen worden aangepakt. Een subsidieverstrekking aan een varkenshouder leidt volgens de regeling tot het beëindigen van activiteiten op de overlast gevende productielocatie, de sloop van dierenverblijven, voer- en mestsilo’s en mestkelders en het doorhalen van het varkensrecht. Met het doorhalen van het varkensrecht wordt bovendien een verkleining van de varkensstapel in het betreffende gebied en Nederland gerealiseerd. Steunverlening is daarmee effectief en levert daarmee een positief effect op voor de lange termijn. Er is volgens de Europese Commissie voldaan aan de toepasselijke vereisten nu er sprake is van nut, noodzaak en evenredigheid, waardoor de Europese Commissie op 10 oktober 2019 heeft geoordeeld dat de met de regeling te verstrekken steun niet kwalificeert als verboden staatssteun (Besluit C(2019)7234). Met deze goedkeuring lijkt een bredere uitrol van de uitkoopregeling voor andere veebedrijven voor de hand te liggen.
Aanspraak maken op Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv)?
Varkenshouders kunnen via een subsidieaanvraag bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) aanspraak maken op de steun. Voor verkrijging van de subsidie dient een overeenkomst te worden getekend met de Staat. Verder moet de varkenshouder zijn omgevingsvergunning laten intrekken en een verzoek indienen voor aanpassing van het bestemmingsplan. Ondertekening van de overeenkomst leidt tot waardeverlies van de activa van de onderneming van zowel het varkensrecht als de daarvoor te gebruiken productiecapaciteit. Het varkensrecht wordt gewaardeerd op basis van de actuele in de markt geldende verkoopwaarde voor varkenseenheden.
Varkenshouderijen binnen de gemeenten die als concentratiegebied gelden in Midden- en Zuid-Nederland van de Meststoffenwet kunnen zich tussen 25 november 2019 en 15 januari 2020 aanmelden voor deze regeling via de webpagina van de RVO. Gelet op alle administratieve handelingen en voorwaarden waaraan een varkenshouder dient te voldoen om aanspraak te maken op de uitkoopregeling, raden wij ondernemingen aan juridische ondersteuning te zoeken in dit traject.
Clairfort is gespecialiseerd in rechtsgebieden die van belang zijn voor duurzaamheidsprojecten en beschikt over diverse (bestuursrecht)specialisten die uw onderneming kunnen bijstaan in dit traject. Meer weten? Neem contact op met ons Duurzaamheidsteam!
Neem contact op